کد مطلب:39345 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:32

گنجینه پرسمان » اهل بيت

آيا سنّيها هم مثل شيعهها صلوات را قبول دارند يا طور ديگر؟

در آيه 56 سوره احزاب آمده است: »اِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِي يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً«. خداوند متعال در اين آيه ضمن بيان اين مطلب كه فرشتگان بر پيامبر صلوات ميفرستند، از مؤمنان خواسته است بر آن حضرت صلوات و درود بفرستند. مفسران اهل سنت، ذيل اين آيه نحوه صلوات فرستادن بر آن حضرت را چنين ذكر كردهاند: كعب بن عُجره ميگويد: وقتي آيه »ان اللَّه...« نازل شد، برخاسته و به پيامبر(ص) عرض كردم: اي رسول خدا! به چگونگي سلام بر شما آگاهي داريم، صلوات بر شما چگونه است؟ حضرت فرمود بگو: »اللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ عَلي آلِ مُحَمَّدٍ كَما صَلَّيْتَ عَلي اِبراهيمَ و آلِ اِبراهيمَ اِنَّكَ حَميدٌ وَ بارِكْ عَلي مُحَمَّدٍ وَ عَلي آلِ مُحَمَّدٍ كَما بِارَكتَ عَلي اِبراهيمَ وَ آلِ اِبراهيمَ اِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ«؛ خدايا! بر محمد و آل محمد{P- تفسير الطبري، ج 10، ص 329 (منشورات محمد علي بيضون دارالكتب العلميه، بيروت، چاپ سوم، 1420 ه’)؛ الدرالمنثور، سيوطي، ج 67، ص 646 (تصحيح و نشر دارالفكر 1414 ه’). P}

درود بفرست؛ آن گونه كه بر

ابراهيم و آل ابراهيم درود فرستادي كه تو ستوده و با عظمتي، و كرامت و شرافت محمد و آل محمد را مستدام بدار؛ آن گونه كه كرامت و شرافت ابراهيم و آل ابراهيم را مستدام داشتي، كه تو ستوده و با مجد و عظمتي.

در روايتي ديگر از موسي بن طلحه از پدرش آمده است: شخصي به محضر رسول خدا(ص) شرفياب شده، عرض كرد: شنيدم خداوند فرموده است: »ان اللَّه و ملائكته...«، نحوه صلوات فرستادن بر شما چگونه است؟ پيامبر فرمود بگو: »اللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ عَلي آلِ مُحَمَّدٍ كَما صَلَّيْتَ عَلي اِبراهيمَ اِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ وَ بارِكْ عَلي مُحَمَّدٍ وَ عَلي آلِ مُحَمَّدٍ كَما بارَكتَ عَلي اِبراهيمَ اِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ«.

{P - تفسير طبري، ج 10، ص 329. P}

چنان كه ملاحظه ميشود روايت فوق تقريباً شبيه روايت گذشته در نحوه درود فرستادن بر رسول خدا(ص) است. در حديث ديگري از بشير بن سعد آمده است: اي رسول خدا! خداوند به ما فرمان داده بر شما درود بفرستيم، چگونه بر شما درود بفرستيم؟

پيامبر سكوت كرد، به گونهاي كه آرزو كرديم كاش از ايشان چنين سؤالي نميكرديم، آنگاه فرمود: بگوييد: »اللهم صل علي محمد و علي آل محمد كما صلّيتَ علي ابراهيمَ و بارِك علي محمد و علي آل محمد كما بارَكتَ علي ابراهيم في العالمين...«

{P - الدرالمنثور، ج 6، ص 649، نيز بنگريد به تفسير ثعلبي، ج 8، ص 61 و 62 (تحقيق ابومحمد بن عاشور، دار احياء التراث العربي، بيروت، چاپ اول، 1422 ه’). P}

در روايتي آمده كه وقتي آيه »ان اللَّه و ملائكته...« نازل شد، مسلمانان پرسيدند: چگونه درودت فرستيم؟ پيامبر(ص) فرمودند: »لا تُصَلُّوا عَلَيَّ الصَّلوةَ الْبَتراءَ، فَقالُوا: وَ مَا الصَّلَوةُ البَتْراءُ؟ قالَ: تَقُولُونَ: اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ تَمْسِكُونَ بَلْ قُولُوا: اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ«؛ درود ناقص بر من نفرستيد، پرسيدند: درود ناقص چيست؟ پيامبر(ص) فرمود: اين كه بگوييد خدايا بر محمد درود{P - الصواعق المحرقه، ص 146، به نقل از پاسخ به 60 پرسش، ج 1، ص 25. P}

بفرست، و ديگر چيزي نگوييد، بلكه بگوييد: خدايا بر محمد و آل محمد درود بفرست.

اين روايت نيز نظير روايتهاي فوق است و پيدا است كه در آن براي درود فرستادن بر رسول خدا(ص)، آل و عترت پاك ايشان هم ملاحظه شدهاند.

علامه طباطبايي بعد از اشاره به احاديث سيوطي به نحوه صلوات فرستادن بر پيامبر(ص) و ذكر يكي از آنها، ميگويد: سيوطي غير از روايت فوق - كه در متن الميزان عنوان شده - هجده روايت ذكر كرده كه به مشاركت آل نبي با ايشان در صلوات دلالت ميكند. اين احاديث را نويسندگان سنن و جوامع، از جمعي از صحابه از جمله ابن عباس، طلحه، ابوسعيد خدري، ابوهريره، ابومسعود انصاري، بريده، ابن مسعود، كعب بن عجره و علي(ع) حكايت كردهاند.

{P - ر.ك: الميزان، ج 16، ص 350 (منشورات الاعلمي، بيروت، چاپ اول، 1411 ه’) P}

در منابع شيعه - به تعبير علامه طباطبايي - »فوق حد احصاء« (بيش از آن كه به شمار درآيد) روايت آمده كه در آنها آل محمد و عترت پاكشان را همراه با آن حضرت در مقام صلوات مطرح كردهاند. مثلاً در روايتي از امام صادق(ع) آمده است:{P - ر.ك: الميزان، ج 16، ص 350. P}

روزي رسول خدا(ص) به علي فرمود: آيا بشارت ندهم تو را؟ علي فرمود: آري، پدر و مادرم فداي شما؛ چرا كه شما همواره به هر چيزي بشارت دهنده هستيد. پيامبر(ص) فرمود: لحظهاي پيش جبرئيل به من خبر داد... كه اگر كسي از امتم بر من درود بفرستد و در پي آن بر اهل بيتم(ع) بفرستد، درهاي آسمان به روي او گشوده ميشود و فرشتگان بر او هفتاد بار درود ميفرستند....

{P - ر.ك: جامع الاخبار، شيخ محمد سبزواري، ص 160، تحقيق علاء آل جعفر، مؤسسه آل البيت(ع)، چاپ اول، 1413، بيروت. P}

بنابراين در موضوع فوق بسياري از روايات اهل سنت همانند روايات شيعي هستند. البته در برخي از گزارشها نحوه صلوات فرستادن بر آن حضرت به گونه ديگر ذكر شده است؛ مثلاً در حديثي به نقل از منابع سني آمده است كه رسول خدا(ص) در مقام مزبور فرمود: بگوييد:

»اللهم صل علي محمد كما صليت علي ابراهيم، اللهم بارك علي محمد كما باركت علي آل ابراهيم«.

{P - الدرالمنثور، ج 6، ص 647. P}

ميتوان گفت كه تعارضي ميان اين دو قسم از روايات وجود ندارد؛ زيرا طبق آيه 61 سوره آل عمران، علي(ع) نفس رسول اللَّه(ص) است و طبق اين آيه هر ويژگي و حكمي كه آن حضرت دارد، علي(ع) هم داراست؛ مگر ويژگي منحصر به فردي چون نبوت و رسالت. لذا اگر بايستي بر پيامبر(ص) صلوات فرستاد، اين حكم در مورد علي(ع) هم جاري و ساري است.

با توجه به آن كه اهل بيت پيامبر(ص) حكم واحدي دارند و از يك شجره طيبه هستند و چون جان واحد در پيكرهايي چند ميباشد، هر حكمي كه براي پيامبر(ص) يا علي(ع) وجود داشته باشد؛ براي آنان نيز وجود خواهد داشت. و لذا بر آنان هم بايستي درود فرستاد. مطالب فوق جداي از آيات و رواياتي است كه در شأن اهل بيت و پيامبر وارد شده است. اگر آنها نيز لحاظ گردد، مدعاي فوق بيش از پيش آفتابي و روشن خواهد شد.